به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، «سینماحقیقت» مهمترین جشنواره فیلم مستند است و هر سال شاهد خروجی قابل تاملی از این جشنواره و درخشش آثار مهمی در آن هستیم. امسال اما به دلیل شرایطی که شیوع کرونا به فضای جامعه تحمیل کرده، سینماحقیقت چهاردهمین دوره خود را در گستره فضای آنلاین تجربه می‌کند. اتفاقی که از نگاه مستندسازان و مردم مثبت است و به مذاق فیلمسازان و مخاطبان خوش آمده است.
در یک بررسی کلی آمار بازدید روزانه، مقایسه چهاردهمین جشنواره سینماحقیقت با دوره‌های قبل نشان می‌دهد میانگین مخاطبان طی یک روز در این دوره بیش از ۷ هزار و ۷۰۰ بازدید ثبت شده در حالی که در دوره‌های قبل، میانگین مخاطب روزانه هزار و ۲۰۰ نفر بوده است.
همچنین در چهار روز ابتدایی جشنواره ۲۳ هزار بازدید از پلتفرم‌های جشنواره ثبت شده است و بنا به گفته دبیر جشنواره، «سینماحقیقت» از پرمخاطب‌ترین جشنواره‌های تخصصی سینماست که در این دوره تحولی در زمینه ارتباط با مخاطب ایجاد شده و مخاطبان را هفت برابر کرده که همین مسئله رضایت مخاطبان را دربرداشته است.
سید سلیم غفوری، مستندساز و داور بخش مسابقه ملی چهاردهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» با اشاره به برپایی متفاوت این دوره از جشنواره به قدس آنلاین گفت: امسال جشنواره حقیقت به دلیل شیوع کرونا و عدم امکان برپایی حضوری به صورت آنلاین برگزار شد و در ابتدا این تصور وجود داشت که برخی مستندسازان آثارشان را برای جشنواره ارسال نکند اما با تدابیری که دبیر جشنواره لحاظ کردند توانستیم این جشنواره را به صورت آنلاین برگزار کنیم تا این رویداد مهم برگزار شود و از دست نرود.
تنوع موضوعی؛ ویژگی مهم آثار حاضر در جشنواره چهاردهم «سینماحقیقت»
وی با اشاره به آثار حاضر در این دوره از جشنواره عنوان کرد: خوشبختانه استقبال مستندسازان برای شرکت در جشنواره بسیار خوب بود و آثارشان را به دبیرخانه ارسال کردند و آن تعداد آثاری که من دیدم قابل توجه بوده و برخی بسیار خوب بودند و برخی دیگر نیز رویکرد و نگاه‌های متفاوتی داشتند. همچنین امسال شاهد آثار پژوهشی زیادی در جشنواره بودیم و تنوع موضوعی در آثار نیز خیلی خوب بود.
مدیر اسبق شبکه مستند با اشاره به تجربه جدید جشنواره در برپایی آنلاین تأکید کرد: برگزاری آنلاین جشنواره یک تجربه جدید بود و نه تیم برگزارکننده تجربه این کار را داشت و نه مستندسازان تا بحال اینطور وارد جشنواره شده بودند. به نظرم نفس برپایی آنلاین جشنواره اتفاق مثبتی است و به پویایی سینمای مستند کمک می‌کند. شاید ساده‌ترین کار این بود که امسال جشنواره به دلیل کرونا برگزار نشود و البته سخت‌ترین کار هم این بود که به گونه‌ای تدبیر کرد تا با وجود این مشکل جشنواره بتواند خودش را با شرایط تطبیق بدهد.
غفوری در ادامه با اشاره به استقبال مستندسازان از جشنواره چهاردهم «سینماحقیقت» تصریح کرد: تا جایی که من مطلع هستم آثار تولید شده سال گذشته و شش ماه نخست امسال به دبیرخانه ارسال شدند و در جشنواره حضور پیدا کردند و استقبال مستندسازان از این دوره بسیار خوب و چشمگیر بود.
ضعفی که در برگزاری آنلاین جشنواره برطرف شد
وی در ادامه با تأکید بر مزیت‌های برپایی آنلاین جشنواره گفت: یکی از نکات مهم برگزاری جشنواره به صورت آنلاین این بود که ما دیگر با محدودیت سالنی مواجه نبودیم و چه بسا مخاطبان بیشتری توانستند آثار را ببینند، در حالی که طی سال‌های گذشته سالن‌ها محدود بودند و همه نمی‌توانستند آثار را ببینند که این ضعف امسال وجود نداشت.
غفوری عنوان کرد: اساساً سینمای مستند ما رو به رشد است و هر سال شاهد آثار بیشتر و بهتری در جشنواره هستیم و تبلور بخشی از این پیشرفت در جشنواره‌های مستند و مرتبط با مستند است که آثار تجمیع شده و آنجا خودنمایی می‌کند.
داور بخش مسابقه ملی جشنواره «سینماحقیقت» در بخش دیگری از سخنان خود تأکید کرد: طبعاً جشنواره بستری برای نمایش اولیه آثار و طرح آنها در فضای رسانه‌ای است و قرار نیست همه مخاطبان آثار را در جشنواره ببینند و خیلی از این آثار بعداً در تلویزیون به نمایش در می‌آید یا در فضاهای اکران عمومی دانشگاهی و VODها عرضه می‌شود. اما این که آثار به جشنواره راه پیدا می‌کنند در واقع کمک می‌کند که در فضای رسانه‌ای ضریب بیشتری بگیرد و به این که این مستندها بعداً بهتر دیده شود، کمک می‌کند.
تأثیر مستندهای تاریخی از فیلم و سریال بیشتر است
این تهیه‌کننده در ادامه با اشاره به اقبال مستندسازان به ژانر تاریخی و روایت‌های تاریخ معاصر و تأثیر آن در فضای مستند افزود: طبعاً یکی از موضوعاتی که این سال‌ها مورد اقبال مستندسازان ما قرار گرفته ساخت مستندهای تاریخی بوده است که در ضروت آن هیچ شک و بحثی نیست. حتی شاید بتوان گفت برخی مواقع تاثیر مستندهای تاریخی از تاثیر سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی که با این مضامین ساخته می‌شوند، بیشتر است. به این دلیل که در آثار نمایشی ممکن است وفاداری کامل نسبت به اصل موضوع تاریخی به دلیل ایجاد فضای دراماتیک در داستان اتفاق نیفتد و در نهایت تاثیر لازم را نداشته باشد و قطعاً مستندهای تاریخی برای کسانی که تاریخ پژوه هستند یا به این حوزه علاقه‌مندند جذاب‌تر است چراکه در مستند مخاطب عین تصویر را می‌بیند و با رویداد و واقعه بی‌کم و کاست آشنا می‌شود و این شکل از روایت به جا افتادن کامل موضوع و ترسیم آن رویداد می‌تواند بیشتر کمک کند.
وی اظهار کرد: این موج مستندهای تاریخی چند سالی است شروع شده و خوشبختانه هرسال هم در حال افزایش است که امیدواریم همچنان هم ادامه پیدا کند.
بررسی حاصل یک سال مستند سینمای ایران در «سینماحقیقت»
در ادامه حسن نقاشی، مستندساز و پژوهشگر درباره کارکرد جشنواره «سینماحقیقت» در فضای سینمای مستند گفت: معتقدم جشنواره‌هایی مانند حقیقت، فیلم کوتاه، فیلم فجر و ... هر کدام کارکرد خودش را دارد و بررسی هر دوره آن نشان می‌دهد که سال سینمایی مورد نظر چگونه بوده است. به طور مثال در سال سینمای مستند یک برآیندی داریم که نشان می‌دهد خروجی یک ساله ما چیست.
کار اصلی جشنواره پس از پایان آن آغاز می‌شود
وی در ادامه افزود: من از اولین دوره جشنواره «سینماحقیقت» در آن حضور داشتم و یکی از وجوه مثبت این جشنواره از این دیدگاه است که می‌توانیم حاصل یک سال مستند سینمای ایران را بررسی کنیم. اما مشکل اساسی ما که به آن نقد جدی هم دارم این است که ما فقط تولید می‌کنیم و هیچ‌گاه بررسی نمی‌شود که این تولیدات از لحاظ کمی و کیفی چه اثری داشته‌اند.
این نویسنده یادآور شد: جشنواره حقیقت شاید تنها جشنواره تخصصی است که می‌تواند در فهم این قضایا به ما کمک کند. اتفاقاً کار جشنواره بعد از پایان آن باید شروع شود که برآیند مخاطب، نظرات و انتقادات و بازتاب‌هایی که از جامعه می‌گیرد را بررسی کند و کاستی‌ها را چه در جنبه تولید و ساخته‌ها و اینکه چه محورهایی باید کار می‌شده که مورد غفلت قرار گرفته و ... را مورد نقد و چالش قرار دهد.
نقاشی با اشاره به این که اساساً وجود جشنواره و حضور در آن یک انگیزه است، اما بیشتر از نفس شرکت در یک فضای رقابتی باید این را بررسی کنیم که جشنواره چقدر می‌تواند روی ساختارهای یک جامعه تاثیر بگذارد و کارکردش چیست؟
این مستندساز با ابزار خرسندی از برپایی آنلاین جشنواره حقیقت عنوان کرد: خوشحالم که امسال جشنواره به صورت آنلاین برگزار می‌شود و من همواره یکی از طرفداران پخش اینترنتی فیلم در ایران بوده ام. طبیعتاً این بخش کم و کاستی‌های بسیاری دارد اما این امکان برای همه فراهم شده که به آثار دسترسی داشته باشند و این حاصل و گستره فرهنگی بسیار مثبت است. ان‌شاءالله سال آینده هم این روند ادامه داشته باشد و پیشنهاد می‌کنم در کنار شکل اجرایی سابق جشنواره، نمایش اینترنتی را تعطیل نکنند، زیرا کارکرد فرهنگی بسیار خوبی دارد که من روی آن تاکید دارم.
نمی‌توان با شکل برپایی سابق جشنواره و نمایش محدود آثار انتظار تغییر کلان داشت
وی تصریح کرد: ما نمی‌توانیم در چند روز محدود به شکل سنتی دور هم جمع شویم و فیلم نمایش دهیم و بعد انتظار داشته باشیم جامعه تغییر کند. فیلم مستند یک اثر چالشی است که روی سخنش با مردم، جامعه، سیاست و فرهنگ است و اگر دیده نشود یا دایره دیده شدنش محدود باشد آن زمان کارکردی ندارد و اصلاً بهتر است بگوییم در این شرایط چه اثری دارد؟
نقاشی ادامه دارد: در حالی که من بازخوردها را می‌بینیم و هر روز با مستندسازان مختلفی از سایر شهرها گفت‌وگو می‌کنم و می‌دانم که آنها پیگیر تماشای آثار جشنواره هستند.
وی در بخش دیگری از گفته های خود با انتقاد از مستندسازان گفت: بسیاری اوقات می‌بینیم که مردم عادی که از بحث تخصصی سینمای مستند هم آگاه نیستند اما تصاویری ضبط می‌کنند که از آنها حتی در یک فیلم مستند چالشی هستیم و این نشان می‌دهد که جامعه از برخی فیلم‌های مستند ما جلوتر حرکت می‌کند. اگر جشنواره بتواند این مسائل را بررسی کند و مخاطب بتواند نظرش را به فیلمساز برساند قطعاً می‌توانیم جلوی این غفلت ساختاری و پژوهشی را بگیریم.
وی در ادامه تصریح کرد: اما سؤال اینجاست آیا جشنواره‌ای تا این حد تخصصی که می‌تواند بهترین ساعات اکران را به فیلم‌هایش اختصاص بدهد آیا نیاز دارد که در حاشیه یک فسیتوال سینمایی دیده شود؟
چرا برخی مستندسازان «سینماحقیقت» را راهی برای ورود به جشنواره فیلم فجر می‌دانند؟
نقاشی گفت: همواره انتقاداتی از سوی انجمن صنفی سینمای مستند و مستندسازان مبنی بر حواشی که همیشه در جشنواره فجر برای سینمای مستند حاصل می‌شود، می‌شنویم. آقای طباطبایی‌نژاد یکی از مدیران سینمای مستند ایران است و فکر می‌کنم ایشان که هشت سال مدیر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی بوده امروز نمی‌تواند به سینمای مستند در جشنواره فجر پر و بال دهد و این نشان می‌دهد ساختارهای جشنواره فجر اساساً نمی‌تواند جایگاه برجسته‌ای را که «سینماحقیقت» می‌تواند برای سینمای مستند داشته باشد، درک کند. بنابراین از تصمیم آقای طباطبایی‌نژاد باید به این مهم برسیم که جشنواره حقیقت باید تقویت شود. من ناراحت می‌شوم که یک مستندساز به جشنواره آکادمیک و تخصصی حقیقت می‌آید و آن را راهی برای ورود به فجر می‌داند. این نشان می‌دهد او اصلاً به جشنواره حقیقت نگاه نکرده، صرفاً آن را یک گذرگاه دیده و واقعاً این جای انتقاد دارد.
این پژوهشگر متذکر شد: ای کاش جشنواره فجر با شجاعت بخش مستند را که در حال تبدیل شدن به یک عنوان و بخش تشریفاتی است حذف می‌کرد. از طرفی دیگر ارزش جشنواره حقیقت در حال نادیده گرفته شدن است و مستندساز آن را گذرگاهی می‌داند که به جشنواره فجر برسد و این خودش یک اتفاق آسیب‌رسان به بدنه سینمای نحیف مستند است و جای سوال است جشنواره‌ای (سینما حقیقت) که این‌قدر جایگاه دارد چرا با یک جشنواره دیگر به حاشیه کشیده می‌شود و این اصلاً خوشایند نیست.
دوست نداشتم جشنواره آنلاین برگزار شود اما اتفاقی افتاد که نظرم عوض شد
در ادامه مسعود دهنوی مستندساز که با مستند «قطعه ۱۹» در جشنواره چهاردهم حاضر است، درباره ویژگی‌های این دوره از جشنواره گفت: من ابتدای این ماجرا اصلاً موافق برپایی جشنواره به صورت آنلاین نبودم و گمان می‌کنم همه فیلمسازان علاقه‌مندند که فیلمشان روی پرده سینما دیده شود
وی در ادامه تاکید کرد: ضمن اینکه ما تمام تلاشمان را می‌کنیم که از لحاظ کیفی به ویژه در مراحل پس تولید اتفاقات ویژه‌ای بیفتد از جمله صداگذاری، اصلاح رنگ و نور و ... اینها اتفاقاتی است که فقط روی پرده سینما قابل مشاهده است و به همین دلایل چندان موافق این شیوه اکران فیلم نبودم.
دهنوی با اشاره به تجربه حضور خود در جشنواره‌های سال‌های گذشته گفت: طی ادوار گذشته تمام تلاشم این بود که هرساله و در ایام جشنواره به گونه‌ای برنامه ریزی کنم که از نیشابور به تهران بیایم و فیلم‌ها را در جشنواره ببینم و طبیعتاً برایم بسیار سخت بود و فکر می‌کنم نمایش آنلاین فیلم‌ها از این جهت اتفاق بسیار خوبی است و این امکان برای علاقه‌مندان سینمای مستند که در شهرستان‌ها زندگی می‌کنند، فراهم می‌شود که به آثار دسترسی داشته باشند و این یک بخش مهم برای هر فیلمساز است، یعنی حضور در فضای جشنواره و دیدن آثار دیگران.
وی در ادامه افزود: «سینما حقیقت» معتبرترین جشنواره سینمایی مستند ایران است و می‌توان گفت معتبرترین و بهترین فیلم‌های مستندی که در طول سال ساخته می‌شوند در جشنواره حقیقت اکران می‌شوند بنابراین اگر کسی به این فضا علاقه داشت باید در ایام جشنواره به تهران می‌آمد، اما الان می‌تواند به راحتی فیلم‌ها را در منزلش تماشا کند.
مردم پس از دیدن فیلم در صفحات مجازی‌ام به آن واکنش نشان دادند
به گفته دهنوی، من زمانی متوجه این مسئله شدم و برایم جذاب شد که یکی دو روز از آغاز جشنواره گذشت و بازخوردهای بسیار خوبی از مردم داشتم که فیلم مرا دیده بودند و صفحات مجازی‌ام را پیدا کرده بودند و نظرشان را در مورد فیلم به من دادند و از آن جذاب‌تر ماجرایی بود که شاید در نتیجه اکران آنلاین اتفاق افتاد.
این مستندساز با اشاره به محتوای «قطعه ۱۹» ادامه داد: فیلم من در مورد دو طلبه است که در ایام ابتدایی شیوع کرونا که بسیاری از غسال‌ها از ترس وارد غسالخانه نمی‌شدند، تصمیم می‌گیرند میت‌ها را غسل دهند. این اتفاق در یک زمان محدودی در نیشابور رخ داد؛ روز دوم اکران آنلاین آقایی با من تماس گرفت و گفت من حاج احمد، غسال بهبهان هستم. فیلم من در شمال شرقی ایران ساخته شده بود و ایشان از جنوب غربی ایران با من تماس گرفتند و گفتند در بهبهان ما غسال‌ها از همان ابتدا بودیم و اینجا را ترک نکردیم و گله‌مند بود و اصرار داشت که جزو غسال‌هایی نبوده که محل کارش را ترک کرده باشد. من هم به ایشان توضیح دادم که این فیلم متعلق به یک محدوده جغرافیایی خاصی است. این برای من اتفاق ویژه بود که یک غسال فیلم را دیده و نسبت به آن واکنش نشان داده و اظهارنظر کرده است و این همان اتفاقی است که ما مستندسازان دنبالش هستیم؛ واکنش مردم!
اکران آنلاین مردم را به ما نزدیک‌تر کرده است
دهنوی اظهار کرد: سال‌های گذشته در کاخ جشنواره پس از فیلم یک سری نظراتی مطرح می‌شد اما به نظرم یک تفاوت عمده‌ای میان نظرات امسال و سال‌های گذشته وجود دارد. معمولاً مخاطبانی که وارد سینما می‌شدند نگاه تخصصی‌تری داشتند و بالطبع بحث‌ها هم در مورد فیلم‌های مستند بحث‌های تخصصی‌تری بودند. امسال مردم عادی بیشتر نظر دارند و این ما را به بدنه سینمای مستند مردمی بیشتر نزدیک می‌کند که اتفاق خوبی است و نظر من نسبت به چند روز ابتدایی کاملاً تغییر کرده و حتی این پیشنهاد را هم دارم که اگر سال بعد شرایط به حالت عادی هم بازگشت اکران آنلاین را فراموش نکنیم و آن را ادامه بدهیم.
انتهای پیام/
نظر شما